KETERANGAN AM
Nama Biasa : Betik
Nama Saintifik : Carica papaya Linn
Keluarga : Caricaceae
Asal :
Betik dipercayai berasal dari Amerika tropika. Orang-orang Sepanyol telah membawa spesies betik ke Filipina dan kemudian dibawa pula ke Malaysia.
Kawasan Utama Tanaman :
Tanaman Betik banyak terdapat di negeri Selangor, Johor dan Perak
Kegunaan :
Buah betik yang mengkal (agak keras) biasanya dibuat rojak bersama buah-buahan lain seperti mangga, timun, kedondong dan nanas. Betik muda juga sesuai dijadikan halwa (jeruk manis). Selain rasanya yang sedap, ia juga boleh dijadikan sebagai manisan untuk hantaran peminangan atau perkahwinan dengan mengukir buah yang muda kepada bentuk kelopak bunga sebelum dijeruk. Betik muda juga mempunyai kegunaan tersendiri dalam petua orang Melayu. Getah betik muda boleh digunakan untuk menghaluskan tumit kaki yang pecah-pecah. Walau bagaimanapun, getah betik muda ini juga merbahaya kerana jika ia terkena mata akan mengakibatkan mata gatal dan bengkak seperti digigit serangga. Buah betik yang masak selalu dimakan segar sebagai pencuci mulut. Kulitnya dikupas dan dipotong. Walau bagaimanapun, betik Eksotika lebih sesuai dibelah dua dan dimakan menggunakan sudu. Betik masak juga boleh dijadikan jem, puree, jus minuman, perisa aiskrim dan puding. Betik matang yang tidak begitu ranum boleh juga dimasak sebagai sayur.Daun betik boleh direbus dan dimakan sebagai sayur bersama sambal belacan. Air rebusannya jika diminum berkhasiat untuk menurunkan suhu badan mereka yang demam dan menghidapi malaria. Betik juga boleh digunakan untuk melembutkan daging kerbau yang liat. Satu jenis keluaran yang dihasilkan untuk tujuan ini ialah papain, sejenis enzim proteolitik dari getah buch yang hijau muda. Papain juga digunakan dalam penyediaan chewing gum. Proses-proses yang berkaitan pelembutan kulit binatang ( tanning hides ) juga menggunakan papain.
Kandungan Zat Makanan :
| Kandungan | Kandungan Zat / 100 gm |
| Tenaga | 59.0 kal |
| Lembapan | 84.4 % |
| Protin | 1.0 gm |
| Lemak | 0.1 gm |
| Kabohidrat | 13.5gm |
| Serat | 0.5 gm |
| Abu | 0.5 gm |
| Kalsium | 31.0 mg |
| Magnesium | 0.8 mg |
| Posporus | 17.0 Mg |
| Besi | 1.0 mg |
| Sodium | 2.0 mg |
| Potasium | 337.0 mg |
| Vit B1 | 0.08 mg |
| Vit B2 | 0.12 mg |
| Niacin | 0.1 mg |
| Asid Ascobic (Vit C) | 69.3 mg |
| Karotin | 2431 ug |
| R. E | 405 ug |
TANAMAN BOTANIA
Pokok :
Mempunyai tisu yang lembut, berakar rerambut dan tahan sepanjang tahun. Batang pokok berlubang di bahagian tengah dan boleh mencapai ketinggian hingga 8 meter dengan daun berjambak dibahagian atas.
Daun :
Daun yang lebar, nipis, bersusun berjambak pada bahagian atas batang pokok. Bercuping dan berukuran antara 60 cm panjang dan lebar.
Bunga :
Berbau wangi, kelopak bunga seakan berlilin, dan mempunyai warna yang suram (Putih kekuningan). Betik mengeluarkan bunga jantan dan bunga betina atau hermafrodit.
Buah :
Buah betik mempunyai saiz yang berbeza-beza, rupa bentuk dan rasa yang berlainan. Biasanya ia berbentuk bujur, kulit yang licin, berwarna hijau dan bertukar kuning atau oren apabila sudah matang . Isi juga berbeza samada kekuningan hingga kemerah tomato. Bahagian tengah buah berlubang dan disekeliling dindingnya dipenuhi biji berwarna hitam.
Kultivar / Klon :
|
Exotica
|
Exotica 11
|
Betik Sekaki
|
| Pokok | ||
| Kacukan antara Hawaiian Solo dan lubang 6. Tinggi sederhana dan mula berbunga 4 bulan selepas di tanam | Kacukan antara jenis 19 dan jenis 20 exotica. Tinggi sederhana dan mula berbunga 4 bulan selepas di tanam. Hasil lebih tinggi daripada exotica | Pokok mula berbunga 3-4 bulan selepas di tanam. |
| Buah | ||
| Pengutipan hasil dilakukan selepas 9 bulan di tanam dan berat buah lebih kurang 600-900 gm/ buah. Terdapat bintik hitam (Jagat) pada buah. | Pengutipan hasil dilakukan selepas 9 bulan ditanam dan berat buah lebih kurang 600-1000gm. Kurang bintik hitam (jagat) pada buah. | Permukaan buah licin tiada bintik hitam dan apabila masak kulit bertukar warna dari hijau kekuning. Berat buah 1.5-2.4 kg. |
| Isi | ||
| Berwarna oren kemerahan dan kandungan gula yang tinggi (Brix 13-15 %) | Berwarna oren kemerahan dan pejal, lebih manis dari exotica (Brix 14.5 %) | Berwarna oren kemerahan dan pejal manis (Brix 11-12 %) |
KEPERLUAN TANAMAN
Cuaca :
Betik memerlukan taburan hujan yang seimbang untuk proses pendebungaan. Biasanya taburan hujan sebanyak 1200 mm dengan suhu antara 21-33 c. Betik tidak sesuai di tanam di kawasan angin yang kuat yang boleh menyebabkan pokok rebah/ tumbang.
Tanah :
Memerlukan sistem pengairan yang boleh menghalang dari berlakunya banjir. Kesesuaian tanah ialah pH 5.0 - 5.5.
AMALAN KULTUR
Bahan Tanaman :
Menggunakan anak benih
Menanam :
Sediakan lubang 3m x3m x 3m dan biarkan terdedah ke matahari selama 2-4 minggu. Campuran baja organik 1-2 gm/ lubang dan 200 gm TSP (Triple Super Phosphate ) dalam setiap lubang.
Sistem Tanaman :
Sistem tanaman empat segi iaitu 2.7 m x 1.8 m dan jumlah sebanyak 2000 pokok / ha.
Pembajaan :
Pembajaan yang disyorkan adalah seperti berikut :
| Umur pokok (bulan) | Kandungan Baja (N:P:K:Mg) | Masa Membaja (Tahun) | Jumlah Baja (pokok / tahun) |
| 1 | 15:15:15 | 3-4 | 0.05 |
| 2 | 15:15:15 | 3-4 | 0.05 |
| 3 | 15:15:15 | 3-4 | 0.10 |
| 5 | 12:12:17:2 | 3-4 | 0.35 |
| >5 | 12:12:17:2 | 6 | 0.35 |
| Setiap 6 bulan | Organan | 2 | 2.0 |
Pengurusan Air :
Sistem pengairan yang betul perlu untuk pertumbuhan yang sihat di peringkat awal penanaman. Kekurangan kelembapan akan menyebabkan keguguran dan tidak subur.
PENGURUSAN PEROSAK
Penyakit :
Penyakit yang sering menyerang betik adalah seperti berikut :
|
Penyakit (ajen penyebab)
|
Tanda-tanda
|
Kawalan
|
| Himpunan daun yang tidak normal pada bahagian atas pokok (Interaksi antara kutu daun dan Cladosporium oxsporum Berk) | -menyebabkan bintik pada daun muda dan bintik coklat pada daun tua. -menyebabkan daun berkerikot. -menyebabkan buah bengkok dan kecil |
-sembur dengan benomyl 0.1 % untuk mengawal C.oxysporum. -sembur dengan cabaryl. -kutu daun sembur dengan dimethoate atau permethrin (0.1%). |
| Virus Bintik Cincin- dibawa oleh Aphis gossypii dan Aphis craccivora Koch. | -menyerang semua bahagian pokok. -daun muda bertukar menjadi kuning -daun berkerekot dengan bintik kehijauan -bulatan cincin pada buah dan batang -calar atau garisan berair pada bunga |
-buang semua buah yang diserang -Aphids dikawal dengan malathion (sembur cabaryl atau dimethoate) |
| Antraknos (Colletotrichum gloeosporioides sacc) | -menyebabkan bulatan hitam pada buah masak akhirnya akan terbenam -buah busuk |
-sembur dengan mancozeb 0.1% -buah dan daun dimusnahkan. |
| Reput Akar (Phytophthora parasitica, P.palmivora) | -daun muda dan tua bertukar menjadi kuning dan gugur -reput akar, reput batang dan buah busuk -jika tidak dikawal, daun akan gugur dan pokok akan mati |
-sembur dengan metalaxyl |
Serangga :
Serangga yang biasa menyerang betik adalah seperti berikut :
|
Serangga
|
Tanda-tanda
|
Kawalan
|
| Lalat Buah (Bactrocera spp.) | Menyerang buah masak menyebabkan rosak | - Kutip hasil sebelum buah menjadi kuning - Sembur dengan dimethoate 0.1% atau acephate |
| Kutu labah merah (Tetrarynchus spp) | Menyebabkan daun pramatang gugur, mengurangkan kecergasan pokok dan kecacatan pada buah. | - Sembur dengan dicofol atau propagite 0.1 % a.i |
| Kutu daun (Thrips parvispinus) | Serangga ini menyerang pucuk daun, daun muda kudup bunga, menyebabkan bintik dan saiz buah tidak seragam. | - Sembur dengan dimethoate 0.1% a.i atau malathion 0.1 %. |
Rumpai :
Kerja-kerja merumput dilakukan diperingkat awal penanaman disekeliling pangkal pokok. Sungkupan disekeliling pangkal pokok untuk mengawal rumpai dan mengawal kelembapan tanah. Merumput diantara barisan pokok untuk mengawal serangga dan penyakit dengan menggunakan racun herba.
KEMATANGAN DAN MENGUTIP HASIL
Kematangan :
Mula mengeluarkan hasil 9 bulan selepas ditanam.
Hasil :
Jangkahayat antara 2-3 tahun. Hasil meningkat selepas 13-14 bulan selepas menaman. Betik boleh membuahkan hasil antara 40-65 tan/ha/tahun. Manakala exotica 11 antara 50-80 ta/ha/tahun dan betik sekaki lebih kurang 100-150 tan /ha/tahun.
Musim :
Bermusim sepanjang masa.
Indeks Warna :
Pengeluaran hasil yang optimun antara 17-20 minggu selepas pendebungaan. Indeks kematangan pada buah perlu untuk menentukan kualiti hasil. Peringkat kematangan yang sesuai adalah seperti berikut:
1 : hijau keseluruhan
2 : hijau sedikit kesan kekuningan
3 : hijau melebihi kuning
4 : kuning melebihi hijau
5 : kuning sedikit kesan kehijauan
6 : keseluruhan permukaan kuning
Pengutipan hasil perlu dilakukan diperingkat 2 atau 3.
MENGUTIP DAN PENYIMPANAN HASIL
Pasca Tuai :
Buah perlu dipetik dengan tangan. Pengendalian termasuklah pemilihan buah, membersih, air panas dan rawatan kulat, pengeringan dan menggred. Buah dimasukkan ke dalam bakul plastik atau bakul buluh dan dilapiskan dengan suratkhabar atau daun pisang untuk pasaran tempatan. Untuk pasaran ke luar negara buah dibungkus kedalam kotak corrugated fibre board.
Penyimpanan :
Indeks buah peringkat 2-4 boleh disimpan antara 5-9 hari dengan suhu (25-35c) Penyimpanan dengan suhu 6-15 c, buah boleh tahan lebih lama dan sesuai untuk pengangkutan kapal laut.
EKONOMI
Jumlah pengeluaran bagi tiga pusingan (9 tahun ) exotica sebanyak RM 107,376.00.
Berasaskan harga diladang RM 0.45/kg.
NPV (Net present value) @ 10 % ialah 19,474.00
IRR (Inernal rate of return) ialah 40.27 % dan B/C (Benefit cost ratio) @ 10 % ialah 1.27
